Man, man, man, wat'n bourel...
Een taal/dialect is niet alleen een verzameling woorden, maar heeft een rijke historische achtergrond.
Ons Gronings bevat prachtige woorden en zinnen.
Hiermee kan men in enkele woorden de kern raken waar men in het
ABN verscheidene zinnen voor nodig heeft.
Groningers zijn mensen van weinig woorden.
En wat ze zeggen, slikken ze voor helft weer in....
Het Gronings is de kortste taal van ons land.
En dus de meest efficiëntste!!
Met het Gronings als voertaal kunt u 80% bezuinigen
op de tijd die u doorbrengt met werkbespreking!!
Grunnegers proaten Grunnegs en gain Grunnings.
Kijk ook eens naar "Mijn Woordenboek" van het Gronings naar het Nederlands.
http://www.mijnwoordenboek.nl/dialect/gronings&page=1
De site Gronings bevat 178 gezegden, 2861 woorden en 7 opmerkingen.
Alle woorden zijn toegevoegd door bezoekers.
Schoamt joe nait joezulf te wezen
Ook aal brocht ie t nog zo wied.
Dij heur oard en òfkomst vrezen
Goan verloren mit heur tied.
Jan Boer (1899-1983) uit Rottum
Ik las laatst in een boek over veenarbeiders dat sommige iets "uut de kiek" konden doen
met de bv. schop. Dat betekent: vanuit het oog iets goed kunnen inschatten.
Ik hoorde mijn vader wel eens zeggen dat hij of zij dat "uut de kiek" kan, d.w.z. goed kan (uit de kunst).
Ik kende de oorsprong van dit gezegde niet, maar door dit boek nu wel.
In het Nederlands In het Grunnegs
Ligt dat binnen het kader van uw bevoegdheden? - Magst dat wel?
Wilt u zo vriendelijk zijn mij te zeggen wat u van mij wilt? - Wa wilst/wost?
Ik heb hierover een enigszins afwijkende mening - Zo kin't nait.
Deze informatie is geheel nieuw voor mij - Da kin nait
Ik ben hetgeen u mij nu opdraagt, niet van plan uit te voeren - Krieg 'n bochel.
Mag ik vragen waarvoor u hier komt? - Wat most?
Hetgeen u mij vertelt, verbaast mij ten zeerste - Krieg nou wat!
Ik wens u goedendag - Moi.
Mag ik vragen hoe het met u gaat? - Wordt 't aal?
Dit behoort tot de mogelijkheden - 't Kin / Sol ki
Ik heb hierover een enigszins afwijkende mening - Kin nait
Hieromtrent kunnen wij u geen enkele zekerheid bieden - Waik nait.
Zou u dat eens willen herhalen? - Hè?
Zulks ben ik geenszins van plan - Da duk nait.
Ligt dat in de lijn der verwachtingen? - Sol't?
Hiermee denk ik geen problemen te zullen ondervinden - Gain punt
Dit wordt door mij als zeer spijtig ervaren - Sunde!
Ik ben het niet helemaal eens met wat u zegt - Lokst.
Ik ben van mening dat u danig zit te zeuren - Oal plaze.
U lijkt me een angstig persoon - Miegindeboksem of schietindeboksem
Het weer voldoet niet aan de verwachting in deze tijd - t' Is kloot'nweer
Het leven van een Groninger gaat niet over rozen- t’ Kon minder
Grunnegs schelden
Schelden is altijd een afdeling apart.
Vaak het meest interessant als je een nieuwe taal leert, waardoor dat de woorden zijn die je het eerst kent.
Groningers maken elkaar wel eens uit voor jeuzel of jankert, wat alle twee vrij vertaald ‘zeurkous’ betekent.
Hier een overzichtje van wat de gemiddelde Groninger uitroept in een pestbui:
doddert: sufkop
eelskerd:
overdreven persoon
eelske medde: overdreven aanstellerige meid (?)
(zei mijn overgrootmoeder altijd, niet tegen mij natuurlijk ;)
haalfmale: halve gare
maale:
hele gare
piethoane:
lul
plaaze/kwakdeuze: iemand die iets verzint
nait soezen: niet zeuren
kounaffel: dommerd
recent gehoord: waailabbe: nietsnut
hampel: een onhandig persoon, een sukkel
'n roare goarnklopper: vreemd, niet al te snugger en daardoor ongewild grappig persoon
(Weetje: Vroeger was garen kloppen 'bezigheidstherapie' voor patiënten in een inrichting)
gloeperd: gluurder
kniezebieter: gierigaard
abbedoedas (haberdoedas , habbedoedas, komt van "Habe du dass!" )
Hier heb je hem, deze kun je krijgen! : oorveeg.
"Ast nou nait uutschaist dan zak die'n abbedudas geemm dast' de grond zugst."
Gloeinnde görde mit stroop!
Potverdubbeltjemie!
verdarre!
gaalsterd: vervelende en irritante kerel
(h)antam: lastig kind
jirre: drek, viezigheid
swienhond: viezerd, gemene man
minne hond: slechte man
steukeln - steukelkont: stoken, stoker
'
'n vleer om de oorn kriegng: een klap om de oren krijgen
zoeplappe - zoepert : alcoholist
treuzelkont: langzaam iemand
vergreld: boos, kwaad
oelewapper: sukkel
Koksieoane: Gereformeerde (van dominee de Cock)
moal ibbel: aanstellerig, overdreven meisje
kniepstuuver: zuinig iemand, gierigaard
zuunige paaiter : zuinig iemand, gierigaard
mieg in de boksem: jong of schril, bleek persoon
De volgende uitspraken zijn erg grof, maar deze werden vroeger wel gezegd op het schoolplein in Valthermond:
" Trap in de moaze heb'm?" : (moaze komt van het woord aars, in het naburige Duitsland "Arsch"?)
" Pak op pinze heb'm, jong?": (pinze is pens)
" Pokkel" : Buik
(
Waarom schrijf je in het Gronings "hebben", terwijl je "he(b)mm" zegt?
Mooie Grunneger woorden:
aigoal: vlak/egaal, maar ook steeds/aldoor
birzen: hard lopen, maar niet rennen
boesjeude: boeman (bangmakertje voor de kinderen, letterlijke vertaling: Jood die schrik aanjaagt!)
bozzem: schoorsteenmantel
eelsk: aanstellerig, overdreven
eelske medde: aanstellerige meid
goun't: enkele, sommigen, een aantal
gruimm: knoeien, morsen
hutjekeu: van alle door elkaar, bv. met eten
kladden: traanvocht in de ooghoeken
knovvelsnoetje: kooswoordje voor knuffelbekkie
snoetjeknoffelnn: kusjes geven
kopstubber: ragebol
schuddelwotter: slappe koffie of afwaswater
schurreldouk / schuddeldouk: theedoek of vaatdoek
rekker(tje): elastiekje
mishottjen: mislukken
miesgaster: mispunt
raive: gereedschap
koeskillen: kiespijn
billnn: dijen
'n peune: een harde duw
zwikkie: boeltje, zootjes
snietjemous: groninger snijmoes
"Hij's doen": Hij is dronken
tiepelzinnig: Eigenzinnig
(oll) kwedelkont: praatjesmaker
boksem: broek
singelier: bijzonder
mieghommel: mier
miegnn: plassen
buusdouk: zakdoek
(h)upzeelnn: bretels
gebelskop: masker
karbies: linnen of jute tas
maggeln: slordig schrijven
slaif: pollepel
striepkoorn/striepsiekoorn: corduroy, geribbeld, ribkoorn, streepkoorn
hantam: vervelend kind
mishotjenn: mislukken
sikkum: bijna
ofmieteren: ergens afvallen
strontaingnwies: erg eigenwijs
tiepelzinnig: wispelturig
grelle oognn: felle, boze ogen
dommiet: zo meteen
hailndal nait: helemaal niet
roppig vuilnn (in de pokkel): boos, hellig, gramietig
verdusie: vertrouwen (is eigenlijk "fiducie" denk aan het Engelse woord "confidence")
"gobbeln van t vet", dat dat wel eens gezegd werd over een dik iemand.
slik: snoep
glène zunne, glène oogng: felle zon, felle ogen
euliekoukng: oliebollen
bezoen / boezeroen: overhemd
fietern: vrijen
zwilk(ie): plastic tafelkleed
dommiet: straks
puut / puutje: zak / zakje
neefie: mug
stoede: brood
brummels: bramen
siepels: uien
kruudhoorns: kruisbessen
op deele: op het erf
achter de poest: buiten adem
stevels: laarzen
scheuvels: schaatsen
Alles zit in de toese / in de warre / in de knuppe: Alles zit in de war
Hij het een beste roffel had: Hij is erg ziek geweest.
'n tude: een kip
'n tuudaai: een kippenei
wupkorre: kruiwagen
stamppot maus: stamppot boerenkool
iegelzwien: egel
vorrekadde: kat die een allemansvriend is
Grunnegs laidje dai mien pabbe vrouger zong:
(mit daank aan mien moe en Paul Slagter)
Jan Pankouk
Jan Pankouk
Jan eerdappeldaif
Zat onder de toavel
en scheet in de slaif.
Moeke zee wat dust doe doar?
Ik moak pa zien eten kloar.
Ain grovere versie:
Jan Pankouk, Jan Poffert, Jan Eerappeldaif
Zat onder toafel en scheet in n slaif
Moeke zee: Wat dust doe doar?
Ik mok pabbes eten kloar!
Pabbe stak het in de mond
Arregat, t was Jan zien stront!
Kiek naor die zulf!
Kiek naor die zulf!
waorom kiekst naor mie?
omdat ik aans bin as die?
omdat ik aans denk as die?
omdat ik aans dou as die?
mag dat din nait?
mout ik din altied doun
wat 'n aander dut?
wat 'n aander denkt?
wat 'n aander goud vindt?
den bin 'k miezulf nait meer
mor 'n aander .....
kiek naor die zulf!
Eem ain poar moppies in't Grunnegs:
Braif van n Grunneger moeke uut de woningbaauw (de Jordaan in Muzzelknoal),
Laive zeun,
Ik schrief die dizze braif zo dastoe waitst, dat k nog in leven bin.
Ik schrief die hail langzoam, omdat ik wait dastoe nait zo snel lezen kinst.
Astoe noar huus komst, zelst doe ons huus nait meer herkennen. Wie binnen noamelk verhuusd.
In de nije woning ston ook al n wasmesjiene, mor dij dee zien waark nait aal te best.
Ik dee der 14 hemden in en trok dou zulf mor aan de raime. Dij hemden heb k
sund dij tied noeit weer zain.
Pabbe het nou nij waark, hai het 500 minsen onder zuk, hai maait
tegenwoordeg t gras op kerkhof.
O joa, leste weke is oom Otto in n grode tunne vol jannever verzopen.
'n Poar haandzoame kirrels wollen hom redden, mor hai gong der hefteg tegen te kere.
Wie hebben hom dou opbranden mouten, dat duurde dou wel meer as drij doage.
Dien zuster Jaantje het guster n poppie kregen.
Omdat wie der nog gain wait van hebben of t n wichie of n jonkie worden is,
wait ik ook nait recht ofstoe oom of taande worden bist.
't Het hier de leste weke ook zeuven doage regent, eerst drij doage en toun
vaar doage.
't Het toun zo dundert, dat ons tude vaar moal t zulfde aai legt het.
En moandag binnen we traauwens tegen eerdbevens inent.
Dien moeke
P.S. Ik wol der veur dien verjoardag nog wat centerij in stoppen, mor k har t jah al dichtplakt jah.
"Kom ik mie doar gusteraovend in hoes en ik zai dat mien vrouw mit n Franse
kerel op't nust ligt."
"En wat hest zegt?"
"Nou, niks natuurlijk, ik kin ja gain Frans!"
"Kin ik de boas spreken?"
"Dij is net bezet."
"Zien sekretaresse den?"
"Ik zee toch???!"
"Wat hest ja 'n mooi pak aan?"
"Joa, 'n kedootje van mien vraauw, ik bin op zoakenraaize west, en dou ik
eerder thoeskwam hong e op stoule!"
Twij vraauwen op leeftied stoan te proaten.
"Most heuren, ik luip guster deur t bos en inains stait der n jonge vent
veur mie en wil mie aanranden.
Ik heb nog nooit zo haard lopen."
"..........En hest hom te pakken kregen?"
Dokter: "Joen ogen worden minder, ie motten nait meer zoveul drinken!"
"Dat klopt nait dokter, als ik veul drink, zai ik oltied dubbel!"
"Joen kind zucht der gezond oet buurvrouw."
"Das gain wonder, hai krigt borstvoeding en worrelsap."
"Hou bestait t, in welke kaant zit den worrelsap?"
Dokter: "Zeg es drijmoal: drijendarteg."
Pesjent: "Negennegenteg."
Twij vrouwen:
"Ik mot oppazen, dat ik nait zwanger wor!"
"Dien man het zug toch stereliseren loaten?"
"Doarum juust!"
Mit n rode kop giert n nonnetje bie de dokter de spreekkoamer oet.
Zegt de volgende pesjent: "Dij was goud kwoad nait?"
"Joa, ik heb heur verteld dat ze zwanger was!"
"Is dat den zo dokter?"
"Nee, mor ze kon de hik nait kwiet worden!"
Veur de rechter:
"Mevrouw hebben ie den hailemoal niks zain, dou ie aanrand binnen?"
"Nee bie zokke dingen, dou ik oltied mien ogen dicht!"
'n Legervrachtwoag'n zit vast in de baarm en
ken der nait weer oet komm'n.
Der komt n jeep mit vief hoge officieren langes.
Zai stapp'n oet om de vrachtwoag'n der oet te drukk'n.
Noa hail wat poest'n en stènn'n krieg'n ze de woag'n der oet.
Vroagt 'n kolonel aan de sjefeur: "Doe bist wel knap zwoar load'n, nait?
Wat hest veur vracht?"
"Vatteg rekruut'n, kolonel!"
Eppo komt kroug binnen, hai stroalt der over:
"Mien zuster is bevaaln van n jonkje, nou bin ik oom Eppo."
Tammo vragt: "Hou zwoar was e?"
Eppo: "Vaaier pond en twij onze."
Tammo: "Das nait slim zwoar."
Eppo: "Nee, mor dat ken ook nait, zai is ook nog mor twij week traauwd."
"n
Joekel van n hond komt bie slachter Leverman in winkel mit n tasse in de
bek.
Hai zet tasse hen en gait veur t teunbaanke zitten.
"Wat is der mienjong", zegt slachter, "wolst vlaais kopen?"
"Woef!" zegt hond.
"Hmm", zegt slachter, "wat veur vlaais?
Swienevlaais, rundvlaais..."
"Woef!" zegt hond.
"Houveul rundvlaais, n pond, twij pond...?" zegt slachter.
"Woef!" zegt hond.
Stomverboasde slachter weegt twij pond rundvlaais of, dut t in n puutje,
pakt tasse van grond of en zigt dat t geld der gepast in zit.
Hai geft hond tasse weer, hond gaait weer aan raaize.
Slachter is nou toch wel nijschiereg van wel dij hond is, hai lopt hom noa.
Hond lopt noar 'n flatgebaauw, gaait twij trappens op en kraabt aan n deure.
Deure vlogt open en n man begunt oet te voaren tegen de hond.
"Wacht even!" ropt slachter "Dit is ja t maist intellegente daaier dat ik
ooit zain heb."
"Intellegent, intellegent", schraauwd man, "dit is al daarde moal vandeweek
dat e zien
sleudel vergeten het!"
Eppo is dakgeude aan t vaarven, hai komt iederbod omdele van d ledder of en stipt bozzel in vaarfpot
dij op grond staait, gaait weer bie ledder op, vaarft, komt weer omdele.
Hinderk komt op fietse langes en zigt wat zuk
ofspeult.
"Woarom nemst dij vaarfpot nait mit noar boven?"
vragt e
"Dat ken nait", zegt Eppo, "t is grondvaarve!"
Jampies voader heurt Jampie tegen zien knien proaten: "Houveul
is vief moal vief?".
"Wat hest doe om hands?" wil Jampies voader waiten.
Jampie: "Meester zee dat knienen hail gaauw vermenegvuldegen
kennen, mor dizze ken der niks van!"
Hinderk belt zien hoesdokter.
"Dokter ik wol joe even bedanken
veur t goie medisien wat je mien vraauw veurschreven hebben."
"Das mooi, het t zo goud holpen?", zegt dokter.
"Joa meroakel", zegt Hinderk,
"eerst was ze haisterg, nou is ze stem kwiet."
Hinderk en Oaltje rieden mit auto van Stad weerom noar Troapel.
Zai binnen in Stad aan t winkeln west, noar Hinderk zien zin veuls te
laank, doar hebben ze kribberij
over kregen.
Haaile weg wordt der niks zegt, gain ain van baaiden wil inschikken.
As ze in de buurt van Muzzelknoal bie n waailaand mit ezels langskommen
ken Oaltje zuk nait
langer stilhollen:
"Femilie van die?" vragt ze n tikkel vranterg.
"Joa," zegt Hinderk, "aantraauwd."
'n Vraauw komt bie n
avvekoat en zegt dat ze zok schaaiden loaten wil, omdat heur man heur
bedrugt.
"Kinnen ie dat bewiezen?"
"Zeker, hai belde vattien
doagen leden op, dat hai op zoakenrais mos, mit zien vrund Fred,
mor Fred het de haile tied bie mie sloapen!"
Hinderk komt thoes en zegt tegen zien vraauw: "
De boas het mie nou eindelk ais meer verantwoordelkhaid geven."
Oaltje: "Das ja mooi ja, wat holt dat in?"
Hinderk: "Ik bin nou verantwoordelk veur aal wat der mis gaait."
Tammo
mout noar n rieke mevraauw tou te solliciteren as toenman.
Eppo gaait mit hom, mor blift bie boetendeur stoan wachten.
Noa 'n haalf uur komt Tammo weer boeten.
"Hou is t goan?", wil Eppo waiten.
"Nait goud", zegt Tammo.
"Hou dat?", vragt Eppo.
"Dat zel k die vertellen", zegt Tammo.
"Dainstmaid brocht mie bie heur mevraauw"
"Ik zee: Ik bin Tammo, ik wol wel toenman bie joe worden, dou wol ze mien
handen zain"
"Dou ze zag dat ik ielt in handen haar von ze dat n goud taiken veur n
toenman"
"Dou wol ze mien bainen zain, ik trok boksempiepen op, zai zag dat ik dikke
kuten haar,
dat was ook goud veur n toenman von ze."
"Dou vruig ze noar mien referenties, en dou heb ik woarschienlek wat
verkeerd doan..."
Vrouger muik God de wereld.
Dou ai sikkom kloar was, nam Hai 'n Grunneger mit noar 't Hoogelaand.
Dai keek om zich tou en zee tegen God:
"Goa nou mor van mien daimd oaf, nou red ik mie zulf wel".
t'Is 1958, op Harpel lopt n koopman mit stofzoegers, hai komt bie vraauw Velthoes.
Koopman: "Goidag, ik wil joe groag even dizze stofzoeger demonstreren,
as ie zain hebben hou makkelk zon ding is wil je vervast ook ain hebben."
"Goat joen gang" zegt vraauw Velthoes, "mor ik heb boudel net
hemmeld, dus is gain stof."
"Den moaken wie stof" zegt koopman,
en hai krigt asbak van toafel of woar aaske en peuken in
zitten van Velthoes zien segoarn.
"Aal wat stofzoeger nait opzogt slik ik joe van de grond" zegt e en keert
asbak om.
"Woar is t stopkontakt?" vragt e.
"Nou goa den mor slikken" zegt vraauw Velthoes, "wie hebben hier nog gain
stroom!"
D'r
was ains n man dei haar n toentje huurt om wat gruinten enzo te verbaauwn.
Hij wol ook eerappels pootn. Hai ging noar n winkel, en vreug om
pooteerappels.
De koopman vruig om of e vrouge of loade
eerappels hebbm wol.
Och zee de man: "Geef mor vrouge, want wie eet'n
altied al om twaalf uur."
Eppo en Tammo binnen aan t joagen.
Opains ropt Eppo: "Tammooo!"
Tammo: "Wat wolst wel te beulen?"
Eppo: "Alles goud?"
Tammo: "Joazeker."
Eppo: "Den heb ik n wild zwien schoten."
Veur nog meer Grunnegs, kiek es op dizze saaits:
http://www.mijnwoordenboek.nl/dialect/gronings
Hay you door,
Well white wore the leather is?
Ice fast picked off lined
Kept all inned leaf do
Quite oak night vouna
Wise tooth wore die is?
Say cur well, I is indicate.
Oh door. Lake me all so roar tow.
More what aids to door young?
Mouse met era pulse an sea pulse, smogged best.
Leaked me oak well what tow.
Ate met than off aids to night now?
Say cur well, what dogs too then!
Ben nog bezig met deze pagina......
Aanvullingen op niveau ;) zijn welkom.
Dus blijf checken......
Martine Rademaker©mmr